Zelfsturende teams: bij de ene organisatie zijn werknemers dolblij dat zij autonoom hun werk kunnen doen, maar er zijn ook genoeg voorbeelden waarbij zelfsturing faliekant mislukt. Daar smeken werknemers om de terugkeer van de oude vertrouwde manager.
Heeft een team een manager nodig?
Uit onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) blijkt dat het verminderen of zelfs verwijderen van formeel leiderschap uiteindelijk betekent dat de informele hiërarchie sterker wordt.
De onderzoekers publiceerden hun bevindingen in november 2018 in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Organizational Behavior. Om ervoor te zorgen dat teamleden onderling als gelijken kunnen samenwerken, is er juist een leider nodig. Daardoor hoeven teamleden niet onderling uit te vechten wie de baas is, stelt het onderzoeksteam van de RUG.
Dat terwijl zelfsturende teams juist zijn ontwikkeld vanuit een utopisch toekomstbeeld. Door mensen veel vrijheid en verantwoordelijkheid te geven, moet de juiste werksfeer ontstaan. Dat zal efficiëntie teweegbrengen, is het idee. Het klinkt allemaal vooruitstrevend, maar wérkt het wel?
‘Nee’, concludeerden verschillende grote thuiszorgorganisaties de afgelopen jaren – waaronder het Amsterdamse Cordaan en het Rotterdamse Laurens. Voormalig interim-bestuursvoorzitter van Laurens Vincent Maas beëindigde zelfsturing in 2017 en ontving applaus van zijn collega’s. De bestuurder was in januari 2019 in dagblad Trouw kritisch op de werkwijze met zelfstandige teams.
Maas: ,,Zelfsturing werkt alleen als het bestuur er echt in gelooft en de medewerkers zich er volop voor willen inzetten. Dat zijn randvoorwaarden waaraan je moet voldoen voordat je aan zelfsturing begint.’’
Het gaat regelmatig mis
Docent van Learnit Training Anna Maria ziet het ook regelmatig misgaan op de werkvloer. ,,Vaak worden van deze teams vaardigheden en bepaald gedrag verwacht. Het team is daar niet altijd klaar voor: het ontbreekt vaak aan de middelen, het inzicht en de ontwikkeling om aan die verwachtingen te voldoen.’’
Anna Maria stelt dat een zelfsturend team tijd nodig heeft om zich te ontwikkelen. ,,Een zelfsturend team ontwikkelt zich in fasen over tijd. Die kun je niet zomaar overslaan. Zelfsturing is de eindfase in teamontwikkeling en daar kom je niet zomaar.’’
Na een optimistische start met zelfsturende teams is het dus tijd voor enige nuance. Zelfsturing kan goed functioneren, mits er aandacht is voor het proces: een plotse overstap zorgt hoe dan ook voor frictie. Maar hoe begeleid je zo’n overstap? Een teamcoach van Learnit kan uitkomst bieden.
Gratis webinar
In het webinar Zelfsturende teams: hoe maak je die succesvol? van Learnit Training op 18 juni 2019 besprak Anna Maria de fasen die een team moet doorlopen richting zelfsturing. De trainer gaf tips om je op weg te helpen om van jouw zelfsturende team een succes te maken. Kijk hem hier terug.